Cách học trên Anki hiệu quả với mô hình DIKW
Nguồn: Trần Minh
Anki là một công cụ cực kỳ mạnh mẽ nhờ áp dụng phương pháp lặp lại ngắt quãng (Spaced Repetition). Tuy nhiên, để tối ưu hóa hiệu quả, bạn cần cấu trúc nội dung học một cách thông minh. Mô hình DIKW (Data, Information, Knowledge, Wisdom) là một kim chỉ nam tuyệt vời cho việc này.
Áp dụng mô hình DIKW vào Anki
Mỗi cấp độ trong mô hình DIKW tương ứng với một loại thẻ và mục tiêu học tập khác nhau, giúp bạn chuyển hóa dữ liệu thô thành tri thức thực sự.
Cấp độ 1: Data (Dữ liệu)
Ở cấp độ này, chúng ta tập trung vào các đơn vị kiến thức cơ bản như từ vựng. Để nắm vững một từ, bạn cần luyện tập cả 4 kỹ năng: Nghe, Nói, Đọc, Viết.
Loại thẻ (Note type) cho Data:
- 🎧 Nghe -> Viết: Sử dụng tính năng
type::của Anki để gõ lại từ bạn nghe được. - 📖 Đọc -> Hiểu: Thẻ flashcard thông thường. Hiển thị từ và bạn cần nhớ lại nghĩa của nó. (Không nên dùng
type::vì nhiều từ có thể đồng nghĩa). - ✍️ Nghĩa -> Từ vựng: Thẻ flashcard ngược lại, hiển thị nghĩa và bạn cần nhớ lại từ vựng tương ứng.
Lưu ý: Một từ vựng đứng riêng lẻ chỉ là Dữ liệu. Để hiểu sâu hơn, chúng ta cần đưa nó vào ngữ cảnh.
Cấp độ 2: Information (Thông tin)
Để biến Dữ liệu thành Thông tin, bạn cần đặt chúng vào trong những câu có ý nghĩa. Điều này giúp bạn hiểu cách sử dụng từ vựng và ngữ pháp trong thực tế.
Loại thẻ (Note type) cho Information:
- 💬 Câu chứa từ/ngữ pháp -> Dịch nghĩa: Đọc một câu và hiểu ý nghĩa của nó.
- ✍️ Dịch nghĩa -> Câu chứa từ/ngữ pháp: Dựa vào nghĩa tiếng Việt, cố gắng viết lại câu hoàn chỉnh bằng ngôn ngữ đang học.
- 🎧 Nghe câu -> Gõ lại: Luyện kỹ năng nghe-viết ở cấp độ câu.
Cấp độ 3 & 4: Knowledge (Kiến thức) & Wisdom (Tri thức)
- 🧠 Knowledge (Kiến thức): Đây là giai đoạn bạn có thể tự sử dụng những gì đã học (từ vựng, cấu trúc câu) để tạo ra nội dung mới, ví dụ như viết một bài luận. Anki có thể hỗ trợ giai đoạn này bằng cách tạo các thẻ dạng "prompt" (gợi ý) để bạn luyện viết.
- 🧘 Wisdom (Tri thức): Cấp độ này mang tính trừu tượng và cá nhân hóa cao (Kiến thức của người này có thể là Tri thức của người khác). Vì vậy, trong khuôn khổ học tập thông thường, chúng ta thường dừng lại ở cấp độ Kiến thức.
Điều chỉnh khoảng thời gian lặp lại
Tùy chỉnh khoảng thời gian ôn tập cho mỗi cấp độ là chìa khóa để tối ưu hóa việc học và tránh quá tải.
- Data (Từ vựng đơn lẻ): Cần lặp lại thường xuyên nhất.
- Gợi ý: Bắt đầu hàng ngày, sau đó giãn dần ra.
- Information (Câu hoàn chỉnh): Tần suất lặp lại thấp hơn.
- Gợi ý: Bắt đầu sau mỗi 2-3 ngày.
- Knowledge (Kiến thức ứng dụng): Tần suất lặp lại thấp nhất.
- Gợi ý: Khoảng 1-2 tuần một lần.
Việc điều chỉnh hợp lý các khoảng thời gian này sẽ giúp bạn không bị quá tải, đồng thời đảm bảo kiến thức được củng cố hiệu quả theo từng cấp độ của mô hình DIKW.
Ví dụ thực tế
Bên dưới là cách mình đang áp dụng mô hình này vào việc học tiếng Nhật và Tiếng Anh. (Phần này sẽ được cập nhật sau với các ví dụ về thẻ Anki cụ thể)
Với những nội dung chỉ đơn giản là bổ sung vào kiến thức cá nhân ( các khóa học trên mạng không nằm trong career path ) thì nên chỉ tạo một vài thẻ basic như này để đỡ quên và chỉnh nó xuống giới hạn ít. ( tùy theo sự liên quan mình chỉ cần vài thẻ một ngày thôi )
Lúc đầu chưa quen thì review lâu chứ lâu dần là nhớ. Cơ bản mình là thằng học cũng chậm nên thành ra phải thiết kế nhiều loại card khác nhau cho nhiều lĩnh vực khác nhau để tối ưu hóa việc học.
Như trong ví dụ này thì bạn có thể thấy là John McCarthy,... là một nhóm gồm 4 nhà khoa học. Nhưng nếu tách riêng không có bối cảnh thì John McCarthy có thể là bất cứ ai. Vậy nên nếu một nội dung cần có bối cảnh thì bạn nên dùng thẻ cloze ( nội dung bao gồm nhiều câu và là một Kiến thức hoặc Tri thức của ai đó hoặc cũng có thể chỉ là thông tin).
Học code mà mới đầu cần nhớ các syntax thì cloze làm tốt vai trò của nó giúp bạn nhớ syntax hơn trước khi bắt đầu giải quyết vấn đề.
Nếu bạn chỉ muốn đọc lại cho khỏi quên là mình đã từng học điều gì đó ( tóm tắt thôi không cần chi tiết ) thì một thẻ basic là khá đủ rồi.
với các nội dung dạng ôn tập. Đoạn văn dài và bạn chỉ muốn nhớ các nội dung chính thì nên dùng dạng cloze. Ẩn đi các từ trọng tâm, các nội dung khác chỉ là bối cảnh để các từ trọng tâm này có một ý nghĩa nhất định của nó.
